بسم الله الرحمن الرحيم
جلد سوم: (بر هر يك از عناوين كليك كنيد تا زيرشاخه‌هاي آن نمايش داده شوند) غير از عارفان، جميع مردمان خدا را با ديده دوبين مي‌نگرند آنان كه غير از خدا اثري قائلند، مبتلا به شرك خفيّ هستند حَشويّه و شيخيّه و قِشريّه از خداوند نصيبي ندارند انحرافات شيخ أحمد أحسائي و پيروان مكتب او در توحيد فهرست تفصيلي جلد سوّم مبحث 25 تا 30: غير از عارفان، جميع مردمان خدا را با ديدة دوبين مي‌نگرند تفسير علاّمه ، جميع سورة أَلْهَـ'كُمُ التَّكَاثُرُ را PAGEREF _Toc69458865 \h 13 علاّمه: رؤيت جحيم در دنياست ؛ لَتَرَوُنَّ جواب لَو اِمتناعيّه است PAGEREF _Toc69458866 \h 17 شأن نزول سورة أَلْهَـ'كُمُ التَّكَاثُرُ PAGEREF _Toc69458867 \h 21 مرجع و بازگشت سؤال از نعيم ، سؤال از عمل كردن به دين است PAGEREF _Toc69458868 \h 25 مراد از نَعيم ، ولايت است PAGEREF _Toc69458869 \h 26 علامه: از وحدت وجود صریحتر در وحدت وجود نداریم علاّمه: از خود تقابل ميان نعيم و جَحيم بدست مي‌آيد كه نعيم ولايت است PAGEREF _Toc69458870 \h 31 كلام شيخ بهائي (ره) در «أربعين» در مراتب معرفت حقّ تعالي PAGEREF _Toc69458871 \h 32 كلامِ شِبْليّ بغداديّ پيرامون توحيد PAGEREF _Toc69458872 \h 39 كلامِ خواجه عبدالله أنصاري پيرامون توحيد PAGEREF _Toc69458873 \h 40 پرسش كُمَيل از أميرالمؤمنين عليه السّلام: مَا الْحَقِيقَة ؟! PAGEREF _Toc69458874 \h 47 شرح و تفسير سيّد حَيْدر حديث « مَا الْحَقِيقَةُ » كميل را PAGEREF _Toc69458875 \h 50 استدلال سيّد حيدر: اثبات وحدت وجود از آية كُلُّ شَيْءٍ هَالِكٌ إِلاَّوَجْهَه PAGEREF _Toc69458876 \h 60 بحث سيّد حيدر پيرامون آية: أَلَمْ تَرَ إِلَي' رَبِّكَ كَيْفَ مَدَّ الظِّلَّ PAGEREF _Toc69458877 \h 63 در توضيح پيرامون شرح سيّد حيدر حديث كميل را PAGEREF _Toc69458878 \h 67 تفسير حضرت استاد علاّمه آية: أَلَمْ تَرَ إِلَي' رَبِّكَ كَيْفَ مَدَّ الظِّلَّ PAGEREF _Toc69458879 \h 69 مراد از غروب آية « مَدَّ الظِّلَّ » تمام شبانه روز است نه از زوال PAGEREF _Toc69458880 \h 74 غزل‌هائي از حكيم سبزواري در عظمت عرفاني مقام انساني PAGEREF _Toc69458881 \h 78 ساقي‌نامة سراپا مي و شراب فنا ، از مرحوم حكيم عاليمقام حاج ملاّ هادي‌سبزواري PAGEREF _Toc69458883 \h 86 حشويّون از اخباريّون و قائلين به أصالة الماهيّة در باطن گرفتار ثنويّت‌اند PAGEREF _Toc69458884 \h 88 مراد سبزواري از قائل به «أصالة الوجود و الماهيّة» همعصر خود شيخ احسائي است PAGEREF _Toc69458885 \h 91 شيخ أحسائي بواسطة حائز نبودن علوم معقول، موجب مذهبهاي مبتدعه گرديد PAGEREF _Toc69458886 \h 93 حاجي محمّد كريمخان و ميرزا علي محمّد باب، دو پديدة شيخيّه هستند PAGEREF _Toc69458887 \h 96 شيخيّه ، اعتقاد به رُكن رابع دارند PAGEREF _Toc69458888 \h 98 كلام حكيم سبزواري (قدّه) در أصالة الوجود و عينيّةُ وجودِ الحقِّ معَ ماهيَّتِه PAGEREF _Toc69458889 \h 102 ايرانيان قديم بنابر دين زردشت قائل به دو مبدء نيكي و بدي بوده‌اند (پاورقي) PAGEREF _Toc69458890 \h 107 شيخ احسائي معتقد به ثنويّت يزدان و أهريمن ، در لباس وجود و ماهيّت است PAGEREF _Toc69458891 \h 107 ايرانيان: نژاد آريا تا جائيكه تاريخ نشان ميدهد قائل به ثنويّت بوده‌اند PAGEREF _Toc69458892 \h 111 موحّد بودن زردشت از آثار اسلامي است نه تحقيق مورّخين حتّي «گاتا»هاي اوستا PAGEREF _Toc69458893 \h 113 زردشت نتوانست ثنويّت را براندازد ؛ اسلام بود كه آنرا برداشت PAGEREF _Toc69458894 \h 115 اسلام ايرانياني پروريد كه مظاهر لطف و عشق توحيد بوده‌اند PAGEREF _Toc69458895 \h 116 بحث حكيم سبزواري در دفع شبهه ثنويّين PAGEREF _Toc69458896 \h 120 وجود خير است ؛ خيرِ محض و خيرِ غالب ، در خارج وجود دارند PAGEREF _Toc69458897 \h 122 شرّ امري است عدمي همچون عدمِ مَلكه PAGEREF _Toc69458898 \h 125 شرّ امري است عدمي، و علّت آن عدمِ علّة الوجود است PAGEREF _Toc69458899 \h 128 عدمي بودن شرّ بديهي است و نياز به برهان ندارد PAGEREF _Toc69458900 \h 130 پاسخ سوّم از اشكال شرور ، آثار نيك شرور ، و تولّد خيري از هر شرّي مي‌باشد PAGEREF _Toc69458901 \h 132 فلاسفة اروپا در حلّ مُعضَلات مسائل شرور ناتوانند PAGEREF _Toc69458902 \h 133 علم حكمت مستقلّ از علوم طبيعي و مبتني بر براهين عقليّه است PAGEREF _Toc69458903 \h 137 ابيات حكيم كمپاني درخيريّت مبدأ و عالم امر و شرّيّت امور عدميّه PAGEREF _Toc69458904 \h 138 ثنويّه ميگويند: اهريمن قطب مستقلّي است در برابر اهورامزدا (بحث در هويت شيطان) PAGEREF _Toc69458905 \h 141 قرآن ميگويد: خداوند است كه جميع موجودات را آفريد، و زيبا آفريد PAGEREF _Toc69458906 \h 143 جنّيان و انسيان هر دو مورد تكليف الهي واقعند PAGEREF _Toc69458907 \h 144 شيطان دائرة مأموريّتش هم براي جنّيان است و هم براي انسان PAGEREF _Toc69458908 \h 150 تسلّط شيطان بر مواليان اوست ؛ نه بر مؤمنين متوكّل به خداوند PAGEREF _Toc69458909 \h 153 در روز قيامت متجاوزان بايد خودشان را سرزنش كنند نه شيطان رجيم را PAGEREF _Toc69458910 \h 154 شيطان مأمور مطيع خدا براي جدا كردن خبيث از طيّب است PAGEREF _Toc69458911 \h 157 شيطان ميگويد: من به جميع ذرّيّة آدم مگر اندكي لگام ميزنم PAGEREF _Toc69458912 \h 159 مأموريّت شيطان به اغواي انسان ، در سورة أعراف PAGEREF _Toc69458913 \h 161 گفتار حضرت علامه در كيفيّت إبليس و عملكرد او PAGEREF _Toc69458914 \h 163 كلام علاّمه درجميع اشكالاتي كه در قصّة إبليس ذكر كرده‌اند PAGEREF _Toc69458915 \h 164 پاسخ علاّمه در جميع اشكالاتي كه در قضيّة إبليس ذكر كرده‌اند PAGEREF _Toc69458916 \h 168 ميدان فعّاليّت إبليس ، ادراك و عواطف و احساسات انسان است PAGEREF _Toc69458917 \h 174 علاّمه: تصرّف شيطان در انسان ، همان استقلال نگري اوست PAGEREF _Toc69458918 \h 177 علاّمه: «احتناك» به معني لجام زدن است ، يعني مانند راكبِ لجام نهاده بر مركوبش PAGEREF _Toc69458919 \h 181 علاّمه: افعال إبليس از جهت سرعت و بُطؤ و اجتماع و انفراد ، مختلف است PAGEREF _Toc69458920 \h 184 نقل علاّمه اشكالات ستّة إبليسيّه را كه شارح اناجيل مطرح كرده است(بحث عقلي و قرآني مختلط) PAGEREF _Toc69458921 \h 186 جواب علاّمه: از اشكالات ستّة إبليسيّه ميتوان با بليغ‌ترين وجه پاسخ داد PAGEREF _Toc69458922 \h 189 توراة در نهي از شجره، نسبت كذب به خدا ميدهد و نسبت صدق به شيطان(جنايت تورات فعلي بر عالم بشريت) PAGEREF _Toc69458923 \h 190 قرآن شجره را درخت بدي و شيطان را فريبندة آدم بيان ميكند PAGEREF _Toc69458924 \h 192 توراة ميگويد: دين دعوت به جمود و ركود ميكند و دعوت به جهل و نابينائي PAGEREF _Toc69458925 \h 194 براي مادّيّون و ماترياليستها مسألة شرور حلّ نشده، و به جهان بدبين هستند PAGEREF _Toc69458926 \h 196 قضيّة أبوطلحه و اُمّ سليم و مرگ پسر و دعا و حمد پيغمبر بر آنان PAGEREF _Toc69458927 \h 199 سبب اينكه عالم خير محض و بدون شرور و اعدام نيست ، چيست ؟ PAGEREF _Toc69458928 \h 203 تفاوت‌ها در عالم خلقت صحيح است ؛ تبعيض وجود ندارد PAGEREF _Toc69458929 \h 206 مَن گفتن زيد دليل بر وجود و تماميّت اوست ؛ و غير از آن محال است PAGEREF _Toc69458930 \h 207 امثال عبارت «من چرا شيخ طوسي نشدم؟» خود مُبطل خود است PAGEREF _Toc69458931 \h 209 « الذّاتيُّ لا يُعَلَّل » يك قاعدة فلسفي است ؛ و تخلّف ناپذير PAGEREF _Toc69458932 \h 213 بهشت آدم جنّت استعداد بود ؛ و آن غير از جنّت فعليّت بعدي است PAGEREF _Toc69458933 \h 214 طيّ قوس صعود انسان را به بهشت فعليّت و ظهور اعمال مي‌رساند PAGEREF _Toc69458934 \h 217 آيات قرآنيّة دالّه بر اينكه موجودات اندازه‌گيري شده هستند PAGEREF _Toc69458935 \h 220 كلام راقي هِشام بن حَكَم در ردّ ثَنَويّه PAGEREF _Toc69458936 \h 222 بازگشت به عناوين كلي مبحث 31 تا 32: آنان كه غير از خدا اثري قائلند، مبتلا به شرك خفيّ هستند گفتار فيض كاشاني (قدّه) در جمع بين ظهور و خفاء خداوند PAGEREF _Toc69458938 \h 227 حقّ سُبحانه و تعالي عين وجود و حقيقت هستي است PAGEREF _Toc69458939 \h 227 « يا مَنْ هُوَ اخْتَفَي لِفَرْطِ نورِهِ ، الظّاهِرُ الْباطِنُ في ظُهورِهِ » PAGEREF _Toc69458940 \h 231 کلام أميرالمؤمنين عليه السّلام: ظَاهِرٌ فِي غَيْبٍ، وَ غَآئِبٌ فِي ظُهُورٍ PAGEREF _Toc69458941 \h 235 شرح حال مرحوم شيخ محمّد حسين آل كاشف الغطاء (قدّه) (پاورقي) PAGEREF _Toc69458942 \h 238 بحث گرانقدر آل كاشف الغطاء در وحدت وجود و موجود PAGEREF _Toc69458943 \h 241 اثبات أصالة الوجود، و ابطال أصالة الماهيّة PAGEREF _Toc69458944 \h 245 اشتراك لفظي در اطلاق لفظ وجود بر مراتب آن، مستلزم محذورات فاسدة است. PAGEREF _Toc69458945 \h 247 تَوْحِيدُهُ تَمْيِيزُهُ عَنْ خَلْقِهِ ؛ وَ حُكْمُ التَّمْيِيزِ بَيْنُونَةُ صِفَةٍ لاَ بَيْنُونَةُ عُزْلَةٍ PAGEREF _Toc69458946 \h 248 وجود واجبُ الوجود، في نَفْسِهِ بِنَفْسِهِ لِنَفْسِهِ مي‌باشد PAGEREF _Toc69458947 \h 252 « بَسيطُ الْحَقيقَةِ كُلُّ الاْشْيآءِ » مُفاد « إنَّا لِلَّهِ وَ إِنَّآ إِلَيْهِ رَ'جِعُونَ » است PAGEREF _Toc69458948 \h 253 اطلاق وجود بر مصاديقش به نحو اشتراك معنوي است PAGEREF _Toc69458949 \h 254 آل كاشف الغِطاء: وحدتِ وجود از مسائل ضروريّه است PAGEREF _Toc69458950 \h 259 آل كاشف الغِطاء: وجود واحد است؛ موجود هم واحد است PAGEREF _Toc69458951 \h 263 امثله‌اي را كه عرفاء براي وحدتِ موجود آورده‌اند بسيار است. PAGEREF _Toc69458952 \h 264 برهان وحدت موجود و ردّ شبهات واردة بر آن PAGEREF _Toc69458953 \h 269 در وحدتِ موجود، موجود حقّ ازلي است و جميع كائنات اطوار و شؤون او PAGEREF _Toc69458954 \h 270 كاشف الغطاء در ردّ فتواي «عُروة» گويد: اينها از انصاف و ورع و سداد نيست PAGEREF _Toc69458955 \h 273 در هر طائفه از اهل عرفان، افرادي بي خُبرويّت و معرفت، خود را جا زده‌اند PAGEREF _Toc69458956 \h 275 آل كاشف الغطاء، وحدت وجود و موجود را ملموس و برهاني كرده است PAGEREF _Toc69458957 \h 278 تعليقة آية الله حكيم بر فتواي مرحوم سيّد در «عروه» PAGEREF _Toc69458958 \h 282 وحدت حقيقيّة وجود و موجود با كثرت اعتباريّة آن دو، عالي‌ترين اقسام توحيد است PAGEREF _Toc69458959 \h 283 ابيات راقية ميرزا محمّد رضا قمشه‌اي در وحدت موجود PAGEREF _Toc69458960 \h 286 فقيه‌نمايان به نجاسات «وحدت وجودي» را افزوده‌اند تا خود را از مسؤوليّت برهانندPAGEREF _Toc69458961 \h 287 رساله نويسان تا صاحب ولايت الهيّه نباشند، در روز قيامت موقف خطرناكي دارند PAGEREF _Toc69458962 \h 292 استدلال به آيات قرآن براي اثبات دوئيّت حقيقي بين خالق و مخلوق فاسد است PAGEREF _Toc69458963 \h 293 بازگشت به عناوين كلي صفحه بعد
جلد سوم:
(بر هر يك از عناوين كليك كنيد تا زيرشاخه‌هاي آن نمايش داده شوند)
غير از عارفان، جميع مردمان خدا را با ديده دوبين مي‌نگرند
آنان كه غير از خدا اثري قائلند، مبتلا به شرك خفيّ هستند
حَشويّه و شيخيّه و قِشريّه از خداوند نصيبي ندارند
انحرافات شيخ أحمد أحسائي و پيروان مكتب او در توحيد
فهرست تفصيلي جلد سوّم
مبحث 25 تا 30: غير از عارفان، جميع مردمان خدا را با ديدة دوبين مي‌نگرند
تفسير علاّمه ، جميع سورة أَلْهَـ'كُمُ التَّكَاثُرُ را PAGEREF _Toc69458865 \h 13 علاّمه: رؤيت جحيم در دنياست ؛ لَتَرَوُنَّ جواب لَو اِمتناعيّه است PAGEREF _Toc69458866 \h 17 شأن نزول سورة أَلْهَـ'كُمُ التَّكَاثُرُ PAGEREF _Toc69458867 \h 21 مرجع و بازگشت سؤال از نعيم ، سؤال از عمل كردن به دين است PAGEREF _Toc69458868 \h 25 مراد از نَعيم ، ولايت است PAGEREF _Toc69458869 \h 26 علامه: از وحدت وجود صریحتر در وحدت وجود نداریم علاّمه: از خود تقابل ميان نعيم و جَحيم بدست مي‌آيد كه نعيم ولايت است PAGEREF _Toc69458870 \h 31 كلام شيخ بهائي (ره) در «أربعين» در مراتب معرفت حقّ تعالي PAGEREF _Toc69458871 \h 32 كلامِ شِبْليّ بغداديّ پيرامون توحيد PAGEREF _Toc69458872 \h 39 كلامِ خواجه عبدالله أنصاري پيرامون توحيد PAGEREF _Toc69458873 \h 40 پرسش كُمَيل از أميرالمؤمنين عليه السّلام: مَا الْحَقِيقَة ؟! PAGEREF _Toc69458874 \h 47 شرح و تفسير سيّد حَيْدر حديث « مَا الْحَقِيقَةُ » كميل را PAGEREF _Toc69458875 \h 50 استدلال سيّد حيدر: اثبات وحدت وجود از آية كُلُّ شَيْءٍ هَالِكٌ إِلاَّوَجْهَه PAGEREF _Toc69458876 \h 60 بحث سيّد حيدر پيرامون آية: أَلَمْ تَرَ إِلَي' رَبِّكَ كَيْفَ مَدَّ الظِّلَّ PAGEREF _Toc69458877 \h 63 در توضيح پيرامون شرح سيّد حيدر حديث كميل را PAGEREF _Toc69458878 \h 67 تفسير حضرت استاد علاّمه آية: أَلَمْ تَرَ إِلَي' رَبِّكَ كَيْفَ مَدَّ الظِّلَّ PAGEREF _Toc69458879 \h 69 مراد از غروب آية « مَدَّ الظِّلَّ » تمام شبانه روز است نه از زوال PAGEREF _Toc69458880 \h 74 غزل‌هائي از حكيم سبزواري در عظمت عرفاني مقام انساني PAGEREF _Toc69458881 \h 78 ساقي‌نامة سراپا مي و شراب فنا ، از مرحوم حكيم عاليمقام حاج ملاّ هادي‌سبزواري PAGEREF _Toc69458883 \h 86 حشويّون از اخباريّون و قائلين به أصالة الماهيّة در باطن گرفتار ثنويّت‌اند PAGEREF _Toc69458884 \h 88 مراد سبزواري از قائل به «أصالة الوجود و الماهيّة» همعصر خود شيخ احسائي است PAGEREF _Toc69458885 \h 91 شيخ أحسائي بواسطة حائز نبودن علوم معقول، موجب مذهبهاي مبتدعه گرديد PAGEREF _Toc69458886 \h 93 حاجي محمّد كريمخان و ميرزا علي محمّد باب، دو پديدة شيخيّه هستند PAGEREF _Toc69458887 \h 96 شيخيّه ، اعتقاد به رُكن رابع دارند PAGEREF _Toc69458888 \h 98 كلام حكيم سبزواري (قدّه) در أصالة الوجود و عينيّةُ وجودِ الحقِّ معَ ماهيَّتِه PAGEREF _Toc69458889 \h 102 ايرانيان قديم بنابر دين زردشت قائل به دو مبدء نيكي و بدي بوده‌اند (پاورقي) PAGEREF _Toc69458890 \h 107 شيخ احسائي معتقد به ثنويّت يزدان و أهريمن ، در لباس وجود و ماهيّت است PAGEREF _Toc69458891 \h 107 ايرانيان: نژاد آريا تا جائيكه تاريخ نشان ميدهد قائل به ثنويّت بوده‌اند PAGEREF _Toc69458892 \h 111 موحّد بودن زردشت از آثار اسلامي است نه تحقيق مورّخين حتّي «گاتا»هاي اوستا PAGEREF _Toc69458893 \h 113 زردشت نتوانست ثنويّت را براندازد ؛ اسلام بود كه آنرا برداشت PAGEREF _Toc69458894 \h 115 اسلام ايرانياني پروريد كه مظاهر لطف و عشق توحيد بوده‌اند PAGEREF _Toc69458895 \h 116 بحث حكيم سبزواري در دفع شبهه ثنويّين PAGEREF _Toc69458896 \h 120 وجود خير است ؛ خيرِ محض و خيرِ غالب ، در خارج وجود دارند PAGEREF _Toc69458897 \h 122 شرّ امري است عدمي همچون عدمِ مَلكه PAGEREF _Toc69458898 \h 125 شرّ امري است عدمي، و علّت آن عدمِ علّة الوجود است PAGEREF _Toc69458899 \h 128 عدمي بودن شرّ بديهي است و نياز به برهان ندارد PAGEREF _Toc69458900 \h 130 پاسخ سوّم از اشكال شرور ، آثار نيك شرور ، و تولّد خيري از هر شرّي مي‌باشد PAGEREF _Toc69458901 \h 132 فلاسفة اروپا در حلّ مُعضَلات مسائل شرور ناتوانند PAGEREF _Toc69458902 \h 133 علم حكمت مستقلّ از علوم طبيعي و مبتني بر براهين عقليّه است PAGEREF _Toc69458903 \h 137 ابيات حكيم كمپاني درخيريّت مبدأ و عالم امر و شرّيّت امور عدميّه PAGEREF _Toc69458904 \h 138 ثنويّه ميگويند: اهريمن قطب مستقلّي است در برابر اهورامزدا (بحث در هويت شيطان) PAGEREF _Toc69458905 \h 141 قرآن ميگويد: خداوند است كه جميع موجودات را آفريد، و زيبا آفريد PAGEREF _Toc69458906 \h 143 جنّيان و انسيان هر دو مورد تكليف الهي واقعند PAGEREF _Toc69458907 \h 144 شيطان دائرة مأموريّتش هم براي جنّيان است و هم براي انسان PAGEREF _Toc69458908 \h 150 تسلّط شيطان بر مواليان اوست ؛ نه بر مؤمنين متوكّل به خداوند PAGEREF _Toc69458909 \h 153 در روز قيامت متجاوزان بايد خودشان را سرزنش كنند نه شيطان رجيم را PAGEREF _Toc69458910 \h 154 شيطان مأمور مطيع خدا براي جدا كردن خبيث از طيّب است PAGEREF _Toc69458911 \h 157 شيطان ميگويد: من به جميع ذرّيّة آدم مگر اندكي لگام ميزنم PAGEREF _Toc69458912 \h 159 مأموريّت شيطان به اغواي انسان ، در سورة أعراف PAGEREF _Toc69458913 \h 161 گفتار حضرت علامه در كيفيّت إبليس و عملكرد او PAGEREF _Toc69458914 \h 163 كلام علاّمه درجميع اشكالاتي كه در قصّة إبليس ذكر كرده‌اند PAGEREF _Toc69458915 \h 164 پاسخ علاّمه در جميع اشكالاتي كه در قضيّة إبليس ذكر كرده‌اند PAGEREF _Toc69458916 \h 168 ميدان فعّاليّت إبليس ، ادراك و عواطف و احساسات انسان است PAGEREF _Toc69458917 \h 174 علاّمه: تصرّف شيطان در انسان ، همان استقلال نگري اوست PAGEREF _Toc69458918 \h 177 علاّمه: «احتناك» به معني لجام زدن است ، يعني مانند راكبِ لجام نهاده بر مركوبش PAGEREF _Toc69458919 \h 181 علاّمه: افعال إبليس از جهت سرعت و بُطؤ و اجتماع و انفراد ، مختلف است PAGEREF _Toc69458920 \h 184 نقل علاّمه اشكالات ستّة إبليسيّه را كه شارح اناجيل مطرح كرده است(بحث عقلي و قرآني مختلط) PAGEREF _Toc69458921 \h 186 جواب علاّمه: از اشكالات ستّة إبليسيّه ميتوان با بليغ‌ترين وجه پاسخ داد PAGEREF _Toc69458922 \h 189 توراة در نهي از شجره، نسبت كذب به خدا ميدهد و نسبت صدق به شيطان(جنايت تورات فعلي بر عالم بشريت) PAGEREF _Toc69458923 \h 190 قرآن شجره را درخت بدي و شيطان را فريبندة آدم بيان ميكند PAGEREF _Toc69458924 \h 192 توراة ميگويد: دين دعوت به جمود و ركود ميكند و دعوت به جهل و نابينائي PAGEREF _Toc69458925 \h 194 براي مادّيّون و ماترياليستها مسألة شرور حلّ نشده، و به جهان بدبين هستند PAGEREF _Toc69458926 \h 196 قضيّة أبوطلحه و اُمّ سليم و مرگ پسر و دعا و حمد پيغمبر بر آنان PAGEREF _Toc69458927 \h 199 سبب اينكه عالم خير محض و بدون شرور و اعدام نيست ، چيست ؟ PAGEREF _Toc69458928 \h 203 تفاوت‌ها در عالم خلقت صحيح است ؛ تبعيض وجود ندارد PAGEREF _Toc69458929 \h 206 مَن گفتن زيد دليل بر وجود و تماميّت اوست ؛ و غير از آن محال است PAGEREF _Toc69458930 \h 207 امثال عبارت «من چرا شيخ طوسي نشدم؟» خود مُبطل خود است PAGEREF _Toc69458931 \h 209 « الذّاتيُّ لا يُعَلَّل » يك قاعدة فلسفي است ؛ و تخلّف ناپذير PAGEREF _Toc69458932 \h 213 بهشت آدم جنّت استعداد بود ؛ و آن غير از جنّت فعليّت بعدي است PAGEREF _Toc69458933 \h 214 طيّ قوس صعود انسان را به بهشت فعليّت و ظهور اعمال مي‌رساند PAGEREF _Toc69458934 \h 217 آيات قرآنيّة دالّه بر اينكه موجودات اندازه‌گيري شده هستند PAGEREF _Toc69458935 \h 220 كلام راقي هِشام بن حَكَم در ردّ ثَنَويّه PAGEREF _Toc69458936 \h 222
تفسير علاّمه ، جميع سورة أَلْهَـ'كُمُ التَّكَاثُرُ را PAGEREF _Toc69458865 \h 13
علاّمه: رؤيت جحيم در دنياست ؛ لَتَرَوُنَّ جواب لَو اِمتناعيّه است PAGEREF _Toc69458866 \h 17
شأن نزول سورة أَلْهَـ'كُمُ التَّكَاثُرُ PAGEREF _Toc69458867 \h 21
مرجع و بازگشت سؤال از نعيم ، سؤال از عمل كردن به دين است PAGEREF _Toc69458868 \h 25
مراد از نَعيم ، ولايت است PAGEREF _Toc69458869 \h 26
علامه: از وحدت وجود صریحتر در وحدت وجود نداریم
علاّمه: از خود تقابل ميان نعيم و جَحيم بدست مي‌آيد كه نعيم ولايت است PAGEREF _Toc69458870 \h 31
كلام شيخ بهائي (ره) در «أربعين» در مراتب معرفت حقّ تعالي PAGEREF _Toc69458871 \h 32
كلامِ شِبْليّ بغداديّ پيرامون توحيد PAGEREF _Toc69458872 \h 39
كلامِ خواجه عبدالله أنصاري پيرامون توحيد PAGEREF _Toc69458873 \h 40
پرسش كُمَيل از أميرالمؤمنين عليه السّلام: مَا الْحَقِيقَة ؟! PAGEREF _Toc69458874 \h 47
شرح و تفسير سيّد حَيْدر حديث « مَا الْحَقِيقَةُ » كميل را PAGEREF _Toc69458875 \h 50
استدلال سيّد حيدر: اثبات وحدت وجود از آية كُلُّ شَيْءٍ هَالِكٌ إِلاَّوَجْهَه PAGEREF _Toc69458876 \h 60
بحث سيّد حيدر پيرامون آية: أَلَمْ تَرَ إِلَي' رَبِّكَ كَيْفَ مَدَّ الظِّلَّ PAGEREF _Toc69458877 \h 63
در توضيح پيرامون شرح سيّد حيدر حديث كميل را PAGEREF _Toc69458878 \h 67
تفسير حضرت استاد علاّمه آية: أَلَمْ تَرَ إِلَي' رَبِّكَ كَيْفَ مَدَّ الظِّلَّ PAGEREF _Toc69458879 \h 69
مراد از غروب آية « مَدَّ الظِّلَّ » تمام شبانه روز است نه از زوال PAGEREF _Toc69458880 \h 74
غزل‌هائي از حكيم سبزواري در عظمت عرفاني مقام انساني PAGEREF _Toc69458881 \h 78
ساقي‌نامة سراپا مي و شراب فنا ، از مرحوم حكيم عاليمقام حاج ملاّ هادي‌سبزواري PAGEREF _Toc69458883 \h 86
حشويّون از اخباريّون و قائلين به أصالة الماهيّة در باطن گرفتار ثنويّت‌اند PAGEREF _Toc69458884 \h 88
مراد سبزواري از قائل به «أصالة الوجود و الماهيّة» همعصر خود شيخ احسائي است PAGEREF _Toc69458885 \h 91
شيخ أحسائي بواسطة حائز نبودن علوم معقول، موجب مذهبهاي مبتدعه گرديد PAGEREF _Toc69458886 \h 93
حاجي محمّد كريمخان و ميرزا علي محمّد باب، دو پديدة شيخيّه هستند PAGEREF _Toc69458887 \h 96
شيخيّه ، اعتقاد به رُكن رابع دارند PAGEREF _Toc69458888 \h 98
كلام حكيم سبزواري (قدّه) در أصالة الوجود و عينيّةُ وجودِ الحقِّ معَ ماهيَّتِه PAGEREF _Toc69458889 \h 102
ايرانيان قديم بنابر دين زردشت قائل به دو مبدء نيكي و بدي بوده‌اند (پاورقي) PAGEREF _Toc69458890 \h 107
شيخ احسائي معتقد به ثنويّت يزدان و أهريمن ، در لباس وجود و ماهيّت است PAGEREF _Toc69458891 \h 107
ايرانيان: نژاد آريا تا جائيكه تاريخ نشان ميدهد قائل به ثنويّت بوده‌اند PAGEREF _Toc69458892 \h 111
موحّد بودن زردشت از آثار اسلامي است نه تحقيق مورّخين حتّي «گاتا»هاي اوستا PAGEREF _Toc69458893 \h 113
زردشت نتوانست ثنويّت را براندازد ؛ اسلام بود كه آنرا برداشت PAGEREF _Toc69458894 \h 115
اسلام ايرانياني پروريد كه مظاهر لطف و عشق توحيد بوده‌اند PAGEREF _Toc69458895 \h 116
بحث حكيم سبزواري در دفع شبهه ثنويّين PAGEREF _Toc69458896 \h 120
وجود خير است ؛ خيرِ محض و خيرِ غالب ، در خارج وجود دارند PAGEREF _Toc69458897 \h 122
شرّ امري است عدمي همچون عدمِ مَلكه PAGEREF _Toc69458898 \h 125
شرّ امري است عدمي، و علّت آن عدمِ علّة الوجود است PAGEREF _Toc69458899 \h 128
عدمي بودن شرّ بديهي است و نياز به برهان ندارد PAGEREF _Toc69458900 \h 130
پاسخ سوّم از اشكال شرور ، آثار نيك شرور ، و تولّد خيري از هر شرّي مي‌باشد PAGEREF _Toc69458901 \h 132
فلاسفة اروپا در حلّ مُعضَلات مسائل شرور ناتوانند PAGEREF _Toc69458902 \h 133
علم حكمت مستقلّ از علوم طبيعي و مبتني بر براهين عقليّه است PAGEREF _Toc69458903 \h 137
ابيات حكيم كمپاني درخيريّت مبدأ و عالم امر و شرّيّت امور عدميّه PAGEREF _Toc69458904 \h 138
ثنويّه ميگويند: اهريمن قطب مستقلّي است در برابر اهورامزدا (بحث در هويت شيطان) PAGEREF _Toc69458905 \h 141
قرآن ميگويد: خداوند است كه جميع موجودات را آفريد، و زيبا آفريد PAGEREF _Toc69458906 \h 143
جنّيان و انسيان هر دو مورد تكليف الهي واقعند PAGEREF _Toc69458907 \h 144
شيطان دائرة مأموريّتش هم براي جنّيان است و هم براي انسان PAGEREF _Toc69458908 \h 150
تسلّط شيطان بر مواليان اوست ؛ نه بر مؤمنين متوكّل به خداوند PAGEREF _Toc69458909 \h 153
در روز قيامت متجاوزان بايد خودشان را سرزنش كنند نه شيطان رجيم را PAGEREF _Toc69458910 \h 154
شيطان مأمور مطيع خدا براي جدا كردن خبيث از طيّب است PAGEREF _Toc69458911 \h 157
شيطان ميگويد: من به جميع ذرّيّة آدم مگر اندكي لگام ميزنم PAGEREF _Toc69458912 \h 159
مأموريّت شيطان به اغواي انسان ، در سورة أعراف PAGEREF _Toc69458913 \h 161
گفتار حضرت علامه در كيفيّت إبليس و عملكرد او PAGEREF _Toc69458914 \h 163
كلام علاّمه درجميع اشكالاتي كه در قصّة إبليس ذكر كرده‌اند PAGEREF _Toc69458915 \h 164
پاسخ علاّمه در جميع اشكالاتي كه در قضيّة إبليس ذكر كرده‌اند PAGEREF _Toc69458916 \h 168
ميدان فعّاليّت إبليس ، ادراك و عواطف و احساسات انسان است PAGEREF _Toc69458917 \h 174
علاّمه: تصرّف شيطان در انسان ، همان استقلال نگري اوست PAGEREF _Toc69458918 \h 177
علاّمه: «احتناك» به معني لجام زدن است ، يعني مانند راكبِ لجام نهاده بر مركوبش PAGEREF _Toc69458919 \h 181
علاّمه: افعال إبليس از جهت سرعت و بُطؤ و اجتماع و انفراد ، مختلف است PAGEREF _Toc69458920 \h 184
نقل علاّمه اشكالات ستّة إبليسيّه را كه شارح اناجيل مطرح كرده است(بحث عقلي و قرآني مختلط) PAGEREF _Toc69458921 \h 186
جواب علاّمه: از اشكالات ستّة إبليسيّه ميتوان با بليغ‌ترين وجه پاسخ داد PAGEREF _Toc69458922 \h 189
توراة در نهي از شجره، نسبت كذب به خدا ميدهد و نسبت صدق به شيطان(جنايت تورات فعلي بر عالم بشريت) PAGEREF _Toc69458923 \h 190
قرآن شجره را درخت بدي و شيطان را فريبندة آدم بيان ميكند PAGEREF _Toc69458924 \h 192
توراة ميگويد: دين دعوت به جمود و ركود ميكند و دعوت به جهل و نابينائي PAGEREF _Toc69458925 \h 194
براي مادّيّون و ماترياليستها مسألة شرور حلّ نشده، و به جهان بدبين هستند PAGEREF _Toc69458926 \h 196
قضيّة أبوطلحه و اُمّ سليم و مرگ پسر و دعا و حمد پيغمبر بر آنان PAGEREF _Toc69458927 \h 199
سبب اينكه عالم خير محض و بدون شرور و اعدام نيست ، چيست ؟ PAGEREF _Toc69458928 \h 203
تفاوت‌ها در عالم خلقت صحيح است ؛ تبعيض وجود ندارد PAGEREF _Toc69458929 \h 206
مَن گفتن زيد دليل بر وجود و تماميّت اوست ؛ و غير از آن محال است PAGEREF _Toc69458930 \h 207
امثال عبارت «من چرا شيخ طوسي نشدم؟» خود مُبطل خود است PAGEREF _Toc69458931 \h 209
« الذّاتيُّ لا يُعَلَّل » يك قاعدة فلسفي است ؛ و تخلّف ناپذير PAGEREF _Toc69458932 \h 213
بهشت آدم جنّت استعداد بود ؛ و آن غير از جنّت فعليّت بعدي است PAGEREF _Toc69458933 \h 214
طيّ قوس صعود انسان را به بهشت فعليّت و ظهور اعمال مي‌رساند PAGEREF _Toc69458934 \h 217
آيات قرآنيّة دالّه بر اينكه موجودات اندازه‌گيري شده هستند PAGEREF _Toc69458935 \h 220
كلام راقي هِشام بن حَكَم در ردّ ثَنَويّه PAGEREF _Toc69458936 \h 222
بازگشت به عناوين كلي
مبحث 31 تا 32: آنان كه غير از خدا اثري قائلند، مبتلا به شرك خفيّ هستند
گفتار فيض كاشاني (قدّه) در جمع بين ظهور و خفاء خداوند PAGEREF _Toc69458938 \h 227 حقّ سُبحانه و تعالي عين وجود و حقيقت هستي است PAGEREF _Toc69458939 \h 227 « يا مَنْ هُوَ اخْتَفَي لِفَرْطِ نورِهِ ، الظّاهِرُ الْباطِنُ في ظُهورِهِ » PAGEREF _Toc69458940 \h 231 کلام أميرالمؤمنين عليه السّلام: ظَاهِرٌ فِي غَيْبٍ، وَ غَآئِبٌ فِي ظُهُورٍ PAGEREF _Toc69458941 \h 235 شرح حال مرحوم شيخ محمّد حسين آل كاشف الغطاء (قدّه) (پاورقي) PAGEREF _Toc69458942 \h 238 بحث گرانقدر آل كاشف الغطاء در وحدت وجود و موجود PAGEREF _Toc69458943 \h 241 اثبات أصالة الوجود، و ابطال أصالة الماهيّة PAGEREF _Toc69458944 \h 245 اشتراك لفظي در اطلاق لفظ وجود بر مراتب آن، مستلزم محذورات فاسدة است. PAGEREF _Toc69458945 \h 247 تَوْحِيدُهُ تَمْيِيزُهُ عَنْ خَلْقِهِ ؛ وَ حُكْمُ التَّمْيِيزِ بَيْنُونَةُ صِفَةٍ لاَ بَيْنُونَةُ عُزْلَةٍ PAGEREF _Toc69458946 \h 248 وجود واجبُ الوجود، في نَفْسِهِ بِنَفْسِهِ لِنَفْسِهِ مي‌باشد PAGEREF _Toc69458947 \h 252 « بَسيطُ الْحَقيقَةِ كُلُّ الاْشْيآءِ » مُفاد « إنَّا لِلَّهِ وَ إِنَّآ إِلَيْهِ رَ'جِعُونَ » است PAGEREF _Toc69458948 \h 253 اطلاق وجود بر مصاديقش به نحو اشتراك معنوي است PAGEREF _Toc69458949 \h 254 آل كاشف الغِطاء: وحدتِ وجود از مسائل ضروريّه است PAGEREF _Toc69458950 \h 259 آل كاشف الغِطاء: وجود واحد است؛ موجود هم واحد است PAGEREF _Toc69458951 \h 263 امثله‌اي را كه عرفاء براي وحدتِ موجود آورده‌اند بسيار است. PAGEREF _Toc69458952 \h 264 برهان وحدت موجود و ردّ شبهات واردة بر آن PAGEREF _Toc69458953 \h 269 در وحدتِ موجود، موجود حقّ ازلي است و جميع كائنات اطوار و شؤون او PAGEREF _Toc69458954 \h 270 كاشف الغطاء در ردّ فتواي «عُروة» گويد: اينها از انصاف و ورع و سداد نيست PAGEREF _Toc69458955 \h 273 در هر طائفه از اهل عرفان، افرادي بي خُبرويّت و معرفت، خود را جا زده‌اند PAGEREF _Toc69458956 \h 275 آل كاشف الغطاء، وحدت وجود و موجود را ملموس و برهاني كرده است PAGEREF _Toc69458957 \h 278 تعليقة آية الله حكيم بر فتواي مرحوم سيّد در «عروه» PAGEREF _Toc69458958 \h 282 وحدت حقيقيّة وجود و موجود با كثرت اعتباريّة آن دو، عالي‌ترين اقسام توحيد است PAGEREF _Toc69458959 \h 283 ابيات راقية ميرزا محمّد رضا قمشه‌اي در وحدت موجود PAGEREF _Toc69458960 \h 286 فقيه‌نمايان به نجاسات «وحدت وجودي» را افزوده‌اند تا خود را از مسؤوليّت برهانندPAGEREF _Toc69458961 \h 287 رساله نويسان تا صاحب ولايت الهيّه نباشند، در روز قيامت موقف خطرناكي دارند PAGEREF _Toc69458962 \h 292 استدلال به آيات قرآن براي اثبات دوئيّت حقيقي بين خالق و مخلوق فاسد است PAGEREF _Toc69458963 \h 293
گفتار فيض كاشاني (قدّه) در جمع بين ظهور و خفاء خداوند PAGEREF _Toc69458938 \h 227
حقّ سُبحانه و تعالي عين وجود و حقيقت هستي است PAGEREF _Toc69458939 \h 227
« يا مَنْ هُوَ اخْتَفَي لِفَرْطِ نورِهِ ، الظّاهِرُ الْباطِنُ في ظُهورِهِ » PAGEREF _Toc69458940 \h 231
کلام أميرالمؤمنين عليه السّلام: ظَاهِرٌ فِي غَيْبٍ، وَ غَآئِبٌ فِي ظُهُورٍ PAGEREF _Toc69458941 \h 235
شرح حال مرحوم شيخ محمّد حسين آل كاشف الغطاء (قدّه) (پاورقي) PAGEREF _Toc69458942 \h 238
بحث گرانقدر آل كاشف الغطاء در وحدت وجود و موجود PAGEREF _Toc69458943 \h 241
اثبات أصالة الوجود، و ابطال أصالة الماهيّة PAGEREF _Toc69458944 \h 245
اشتراك لفظي در اطلاق لفظ وجود بر مراتب آن، مستلزم محذورات فاسدة است. PAGEREF _Toc69458945 \h 247
تَوْحِيدُهُ تَمْيِيزُهُ عَنْ خَلْقِهِ ؛ وَ حُكْمُ التَّمْيِيزِ بَيْنُونَةُ صِفَةٍ لاَ بَيْنُونَةُ عُزْلَةٍ PAGEREF _Toc69458946 \h 248
وجود واجبُ الوجود، في نَفْسِهِ بِنَفْسِهِ لِنَفْسِهِ مي‌باشد PAGEREF _Toc69458947 \h 252
« بَسيطُ الْحَقيقَةِ كُلُّ الاْشْيآءِ » مُفاد « إنَّا لِلَّهِ وَ إِنَّآ إِلَيْهِ رَ'جِعُونَ » است PAGEREF _Toc69458948 \h 253
اطلاق وجود بر مصاديقش به نحو اشتراك معنوي است PAGEREF _Toc69458949 \h 254
آل كاشف الغِطاء: وحدتِ وجود از مسائل ضروريّه است PAGEREF _Toc69458950 \h 259
آل كاشف الغِطاء: وجود واحد است؛ موجود هم واحد است PAGEREF _Toc69458951 \h 263
امثله‌اي را كه عرفاء براي وحدتِ موجود آورده‌اند بسيار است. PAGEREF _Toc69458952 \h 264
برهان وحدت موجود و ردّ شبهات واردة بر آن PAGEREF _Toc69458953 \h 269
در وحدتِ موجود، موجود حقّ ازلي است و جميع كائنات اطوار و شؤون او PAGEREF _Toc69458954 \h 270
كاشف الغطاء در ردّ فتواي «عُروة» گويد: اينها از انصاف و ورع و سداد نيست PAGEREF _Toc69458955 \h 273
در هر طائفه از اهل عرفان، افرادي بي خُبرويّت و معرفت، خود را جا زده‌اند PAGEREF _Toc69458956 \h 275
آل كاشف الغطاء، وحدت وجود و موجود را ملموس و برهاني كرده است PAGEREF _Toc69458957 \h 278
تعليقة آية الله حكيم بر فتواي مرحوم سيّد در «عروه» PAGEREF _Toc69458958 \h 282
وحدت حقيقيّة وجود و موجود با كثرت اعتباريّة آن دو، عالي‌ترين اقسام توحيد است PAGEREF _Toc69458959 \h 283
ابيات راقية ميرزا محمّد رضا قمشه‌اي در وحدت موجود PAGEREF _Toc69458960 \h 286
فقيه‌نمايان به نجاسات «وحدت وجودي» را افزوده‌اند تا خود را از مسؤوليّت برهانندPAGEREF _Toc69458961 \h 287
رساله نويسان تا صاحب ولايت الهيّه نباشند، در روز قيامت موقف خطرناكي دارند PAGEREF _Toc69458962 \h 292
استدلال به آيات قرآن براي اثبات دوئيّت حقيقي بين خالق و مخلوق فاسد است PAGEREF _Toc69458963 \h 293
صفحه بعد