تست و بازرسی برای بسته بندی
1 ـ کنترل بسته های چوبی
در ساخت بسته های چوبی از چوب های مختلف و محصولات جنبی متنوع چوبی با خواص مختلف استفاده می شود . با توجه به این که چوب یک ماده بیولوژیکی و دارای خواص متنوع است ، لذا ساخت بسته های چوبی با استحکام و مقاومت های مشخص و از پیش تعیین شده ، بسیار مشکل است . در ساخت بسته های چوبی ، کج کوبیدن میخ ، عیب کوچک ساختار مواد اولیه چوب ، رطوبت و بسیاری از عوامل مختلف می توانند اثر قابل توجهی در کیفیت و استحکام بسته ایجاد کنند. بسته های چوبی با توجه به نوع کالایی که درون آنها قرار می گیرد ، دارای خصوصیات ویژه ای هستند و آزمون های کنترل کیفیت خاصی با توجه به هدف بر روی آنها اعمال می شود؛ مثلاً انتظاراتی که از بسته های حمل ماشین آلات سنگین در مقایسه با بسته های حمل میوه و عوامل محیطی ، حمل ونقل ، قوانین انبار و عوامل بی شمار دیگری تعیین می گردند .
ویژگی ها و ابعاد کنترل کیفیت بسته های چوبی عبارتند از :
ـ خصوصیات مکانیکی
ـ خصوصیات فیزیکی
ـ خصوصیات شیمیایی
از خصوصیات مکانیکی می توان به کلیه مقاومت های مواد اولیه و بسته اشاره کرد . خصوصیات فیزیکی شامل ابعاد ، ضخامت و ... است و خصوصیات شیمیایی به خصوصیات مواد اولیه ، مواد مصرفی و تأثیر آنها روی کالا مربوط می شود .
تست های کنترل و بازرسی بسته های چوبی بعضاً بر روی مواد اولیه ، یعنی خود چوب و محصولات جنبی آن و گاهی بر روی بسته های پر یا خالی صورت می گیرد .
آزمایش های مهمی که بر روی بسته های پر انجام می دهند عبارتند از :
ـ ضربه افقی ، عمودی و ضربه توسط بسته دیگر
ـ لرزش
ـ مقاومت به فشار
ـ تغییر شکل
ـ آزمایشات آب و هوایی ( نور ، غبار ، بخار آب ، آب مایع و ... )
آزمایشات مهم پالت : ظرفیت بار استاتیک ، ظرفیت شوک بار و لرزش تساوی دو قطر .
آزمایش های مهم بر روی مواد اولیه بسته ، شامل آزمایش های انجام گرفته بر روی چوب و محصولات جنبی آن که عبارتند از :
ـ مقاومت به فساد پذیری
ـ مقاومت میخ ، پیچ و لوازم مصرفی در برابر نیروهای جانبی ، عمودی و ...
ـ مقاومت خمشی در جهات مختلف
ـ قابلیت جذب آن
ـ مقاومت فشاری در جهات مختلف
ـ مقاومت در برابر آتش و سایر عوامل دیگر
ـ مقاومت به کشش در جهات مختلف
ـ میزان آماس
ـ ضربه
ـ سختی
ـ متحمل به شکاف خوردن
ـ متحمل به قیچی خوردن
ـ برش
2 ـ کنترل بسته های کاغذی مقوایی
بسته های کاغذی و مقوایی با توجه به این که به چه مصرف می رسند و برای چه محصولی در نظر گرفته می شوند ، باید دارای خصوصیات ویژه ای باشند ؛ لذا علاوه بر بازدید ظاهری ، آزمایش های مختلفی نیز روی آنها صورت می گیرد ؛ مثلا ً بسته های کارتنی برای قوطی های فلزی محتوی مواد غذایی باید دارای مقاومت های ویژه ای باشند . علاوه بر مقاومت ، یک سری خصوصیات دیگر نیز مورد توجه است ، مانند ابعاد و سطح اشغالی در کانتینر ، پالت و ... گاهی با توجه به شرایط محیطی حمل و نقل ، مقصد انبار و ... آزمایش های خاصی با توجه به عوامل متغیر احتمالی صورت می گیرد . لذا تعیین چهارچوب مشخص برای آزمون های کنترل کیفیت بدون در نظر گرفتن کالا و انواع بسته میسر نیست و معیار کنترل کیفیت با توجه به اقلام ، شرایط محیطی محل ، وسیله حمل و نقلی ، وزن و ... معین می شوند .
نکاتی که باید در حین نگهداری و بعد از تهیه بسته های کاغذی و مقوایی برای بازبینی مرغوبیت صورت گیرد ، عبارتند از :
الف ـ رعایت تسمه کشی بسته
ب ـ ابعاد و تعداد لایه های بسته متناسب با ابعاد و وزن کالا تعریف شده باشند ؛ به طوری که هیچ گونه فضای خالی و لهیدگی دیواره روی بسته مشاهده نشود .
ج ـ علایم و نکات مهم بر روی برچسب های چسبانده شده ، ثبت گردیده باشد.
د ـ آزمون برای بسته های نهایی به صورت زیر انجام پذیرد ( پاسخ آزمون های زیر داشتن سلامت کامل بعد ار آمون است ) :
1 ـ آزمایش غلتاندن
2 ـ فشار عمودی
3 ـ فشار جانبی
4 ـ ضربه عمودی
5 ـ پاشیدن آب
6 ـ قسمت های اتصال ( میخ ، منگنه ، چسب و ... ) .
3 ـ کنترل بسته های شیشه ای
به لحاظ این که بسته های شیشه ای از کارخانجات معتبر تهیه می شود ، الزامی به بازرسی و کنترل این بسته ها در محل دریافت ( انبارها ) نیست اما برای اطلاع ، توجه علاقه مندان را به نکات زیر جلب می کنیم :
الف ـ آزمون های کنترل کیفیت و روش های آزمون
1 ـ شوک حرارتی
2 ـ مقاومت در برابر اسید و باز
3 ـ استحکام خمشی
4 ـ اندازه گیری وزن مخصوص
5 ـ تمپر حرارتی
6 ـ انبساط حرارتی
7 ـ ضریب شکست
ب ـ معیارهای کیفیت
1 ـ داشتن استحکام لازم
2 ـ مقاوم در برابر اسید و باز
3 ـ مقاومت در برابر شوک حرارتی
4 ـ دارای وزن مخصوص بالا و میزان حباب و تخلخل
5 ـ نداشتن ناخالصی
6 ـ داشتن رنگ لازم
4 ـ کنترل بسته های فلزی
بعد از دریافت بسته های حاوی مواد و محصولات خوراکی و غیر خوراکی بایستی در حین نگهداری به نکات زیر توجه کرد
الف ـ عدم فرورفتگی و ضربه خوردگی بر روی بدنه بسته
ب ـ عدم درز داشتن در نقاط جوش بدنه
ج ـ عدم تغییر رنگ فلز ( که ممکن است در اثر رطوبت و ... صورت گیرد )
د ـ توجه کامل به نکات مهم ( از قبیل تاریخ و ... ) بر روی برچسب بسته
ه ـ شرایطی که در حین نگهداری اعمال می شود ( حرارت رطوبت و ...)
5 ـ کنترل بسته های پلاستیکی
در این جا هدف تست و کنترل بسته پر است که تحویل گرفته شده است . یک متصدی بسته بندی یا انباردار و شخص بسته بندی کننده بسته های پاستیکی ، در حین عملیات بسته بندی و انبارداری باید به نکات زیر توجه کند:
الف ـ مشخص شود که نوع بسته مورد نظر جزء پلاستیک های گرمانرم است یا گرما سخت ؛
ب ـ نوع جنس بسته تهیه شده از کارخانه یا بازار عرضه در ردیف کدام یک از محصولات تحت پوشش دهنده خود است ( خوراکی یا غیر خوراکی )
ج ـ ماهیت فیزیکی محصول بسته بندی مورد توجه قرار گیرد ( آیا دارای برآمدگی است ؟ یا دارای نقاط تیز و فشار دهنده است ؟ )
د ـ بعد از قرار دادن کالا در بسته ، عملیات دربندی و خلاگیری صورت گرفته باشد
ل ـ مکان نگهداری و شرایط محیطی بررسی شود ( نور ، حرارت ، رطوبت و ... )
م ـ در حین استرچ پیچ کردن ، لفاف پیچی کردن به نقاط ابتدایی و انتهایی پوشش توجه شود که دارای نقاط محکم و غیر قابل باز شدن باشند
ن ـ کلیه نکات مورد قبول بر روی برچسب آمده باشد
و ـ در صورت شرینک با توجه به ماهیت کالا داشتن عدم نفوذ گرد و غبار ضروری است
ه ـ در زمان عملیات سیل حتماً کنترل دربندی شود
ی ـ نوع پلاستیک انتخاب شده برای لفاف پیچی و پوشش دادن قبل از مصرف دارای تاریخ بوده و بسته حاوی مواد اولیه باید خشک نباشد تا در حین عملیات و سیل کردن بعد از مدتی شکسته شود .
نکات مهم دیگر بعد از بسته بندی کالا توسط لفاف و کیسه های پلاستیکی :
الف ـ دوخت حرارتی کف کیسه
این دوخت باید پیوسته باشد و از پاشیده شدن محتویات ساک به خارج جلوگیری کند
ب ـ مقاومت به ضربه پس از سقوط
ساک را از کالایی که باید بسته بندی شود پر کرده و تحت اثر نیروی سقوط آزاد به طور عمودی رها می کنند . در طول آزمایشات نباید هیچ گونه پارگی یا سوراخ و عیوبی از این قبیل در آن به وجود آید .
ج ـ منافذ تهویه
سوراخ های ریز در ساک های پلی اتیلن معمول است ؛ چون ورق پلی اتیلن نسبت به هوا نفوذ ناپذیر است . اندازه و تعداد و شکل این سوراخ های تهویه باید طبق توافق خریدار و فروشنده باشد .
د ـ چاپ
شکل ، رنگ ، مقاومت چاپ به نور و چسب پذیری ساک باید طبق توافق خریدار و فروشنده باشد .
ه ـ سهولت باز کزدن
در ساک باید به آسانی باز گردد .
6 ـ رعایت اصول آزمون های بسته بندی
دقت و آزمون صحیح و مناسب روی بسته های مختلف کالا و مراتب بسته بندی مختلف اساس کار تضمین بسته هاست . لازمه اصول منطقی ثابت و استاندارد در جهت رسیدن به کیفیت مطلوب ، وجود داشتن تست و آزمون را اقتضاء می کند که باید دقیقاً مد نظر قرار گیرد . صحت و قابلیت تست ها و آزمون ها به انداز خود کالای بسته بندی شده ، دارای اهمیت بالایی است . در این راستا ، برای ایجاد شرایط و موقعیت اجرایی آزمون ها بایستی از اصول ثابت و استانداردهای شده ای تبعیت کرد . در ذیل به این نکات پرداخته شده است .
الف ـ طبقه بندی انواع مواد اولیه و انواع بسته های هر کدام
ب ـ بررسی تخصصی در زمینه انواع آزمون ها و آزمون های بسته ها ، بر حسب جنس بسته
ج ـ بررسی تخصصی و کلی روی نقاط مهم و آزمون پذیر مواد اولیه و انواع بسته های آنها ( از نقطه ظاهری و آزمایشگاهی ) و شناخت کافی از ویژگی ها و خصوصیات آنها
د ـ بررسی تخصصی روی نقاط مهم و آزمون پذیر هر بسته ( از نقطه نظر ابعادی موضوعات کاربردی بسته
ه ـ گروه بندی آزمون های بسته بندی
و ـ معرفی کاربردی هر تست با توجه به نوع و مراتب بسته بندی
ز ـ تهیه ثابت های اساسی که باید به عنوان گزینه صحیح هر آزمون مد نظر قرار گیرد
ح ـ اجرای کلیه مفاد و شرایط که در دستورالعمل هر آزمون بسته بندی ، مطابق با مؤسسات داخلی و خارجی کشور تطبیق داده شده است .
ط ـ تفکیک آزمون های متناسب با جنس بسته و آزمون های موضوعات ابعادی بسته
ی ـ تجهیز امکانات اجرایی محل آزمون ، اهم از وسایل ثابت و سخت افزاری مکان برآورد آماری آنها
ک ـ تعیین برآورد مقدار مورد نیاز نمونه های ثابت استاندارد در هر یک از آزمون ها
ل ـ استفاده از روش های ثابت نمونه برداری
م ـ تعیین موقعیت مکانی وسایل و تجهیزات آزمایشگاه ، مطابق با نوع آزمون های اجرایی
ن ـ تعیین امکانات تأسیساتی ، ایمنی ، رفاهی و اداری آزمایشگاه .
س ـ تعیین مساحت مورد نیاز برای استقرار امکانات تأسیساتی ، ایمنی ، رفاهی و اداری آزمایشگاه
ع ـ به کارگیری کارکنان ورزیده و ماهر
ف ـ به روز داشتن دستور العمل آزمون ها ، مطابق با شرایط جهانی و منطقه ای
ظ ـ آگاهی سطح بالا از کاربرد و قابلیت های وسایل و تجهیزات آزمایشگاهی.